Hoe moet de overheid de journalistiek steunen? De vraag stellen is makkelijker dan hem beantwoorden, zo bleek dinsdagavond tijdens een door de NVJ en de Rode Hoed georganiseerd debat over staatssteun aan de pers.
Tal van voorstellen passeerden de revue. Van het omscholen van journalisten en het verlagen van de BTW, via het subsidiëren van e-papers en het reclamevrij maken van de publieke omroep tot het samenwerken met diezelfde publieke omroep en het goedkoper maken van de distributie. Zelfs de bezorgers van de krant kwamen aan bod (“mensen die de taal niet spreken”, zo wist Volkskrant-hoofdredacteur Pieter Broertjes).
Voor wie de discussie over de overheidssteun aan de pers de laatste maanden heeft gevolgd, was er vermoedelijk weinig nieuws onder de zon. Of het moet het pleidooi zijn geweest voor het omarmen van ‘Web 3’, waarbij media (en overheden) hun informatie vrijgeven maar geld ontvangen bij hergebruik. Waarom internetgebruikers (of andere partijen die nu ook al informatie uit de media gebruiken, zoals overheden) in de toekomst wél of meer zouden gaan betalen, bleef echter mistig.
Kwaliteitspers
Dat vrijwel alle voorstellen van dinsdagavond al eerder werden gedaan, betekende niet dat er geen levendige discussie ontstond. Bijvoorbeeld over het belang van de krant. Mark Koster (van CampusTV en dagblad De Pers) verdedigde het standpunt dat we best zonder kranten kunnen. “We zijn hier toch niet om de kranten te redden maar de journalistiek?”
“Wegener besteedt maar 28 procent van zijn omzet aan nieuwsgaring”, stelde Koster. “De rest gaat op aan andere zaken. De kranten happen naar adem omdat hun businessmodel niet deugt. Maar zoals hoofdredacteur Birgit Donker afgelopen zaterdag al in NRC Handelsblad zei: ‘de kwaliteitspers overleeft altijd’.” De oplossing van Koster: geef geld aan journalisten die met goede voorstellen komen. En dan het liefst voor journalistiek op internet, want daar ligt de toekomst.
Kees Pijnappels, hoofdredacteur van De Gelderlander, meent dat goede journalistiek niet zonder de dagbladen kan. “Een weblog zal nooit of te nimmer hetzelfde rendement opleveren.” Als de krant zou verdwijnen zouden de gevolgen voor de lokale democratie groot zijn. “In grote steden als Utrecht of Amsterdam zullen er altijd journalisten zijn die de gemeentepolitiek volgen, maar voor andere gemeenten geldt dat niet. Bij de gemeenteraadsvergaderingen in ons verspreidingsgebeid zijn wij vaak de enige die een goede journalist op de tribune heeft zitten.”, aldus Pijnappels.
Ook Pieter Broertjes vond het betoog van Koster ‘gelul’. Hij bestreed dat de kranten naar adem zouden happen. “De Volkskrant heeft vorig jaar 13 miljoen euro winst gemaakt.” En ook voor 2009 verwacht Broertjes zwarte cijfers te schrijven (“een winst van 8 miljoen”).
Auteursrecht
Jacques Kuyf van de FD Mediagroep stelde dat “de industrie niet heeft opgelet op het vlak van het auteursrecht. We hebben daar de boel uit handen gegeven.” Nederlands grootste nieuwssite Nu.nl kreeg onderuit de zak, omdat die site nieuws overneemt waar krantenjournalisten weken mee bezig zijn geweest.
Nu.nl-uitgever Joris van Lierop liet vanaf het balkon weten dat de nieuwssite niets verkeerds doet. Nu.nl neemt geen berichten integraal over van andere publicaties – tenzij daarover afspraken zijn gemaakt. De nieuwssite neemt berichten af van het ANP en Novum en heeft met tal van partijen contentdeals.
STER
Arendo Joustra (Elsevier) en Barbara van Beukering (Het Parool) klaagden over de STER. “Plasterk zal hier wel niet ontvankelijk voor zijn, maar het is natuurlijk bespottelijk dat de publieke omroep subsidie krijgt én reclame-inkomsten heeft”, aldus Van Beukering.
Joustra vindt eveneens dat er sprake is van een ‘oneerlijk speelveld’. Om dezelfde reden is Joustra niet erg enthousiast over steun aan individuele titels. “Titels die geen geld van de overheid aannemen, hebben daar last van.” De Elsevier-hoofdredacteur pleitte voor een onderzoek naar de marktverstoring door de STER. “We moeten kijken of de geschreven media last hebben van de reclame bij de publieke omroep.”
Esther Lammers, adjunct-hoofdredacteur van dagblad Trouw, ziet daarentegen wel wat in samenwerking met publieke omroepen. “De overheid zou kunnen helpen door de mediawet aan te passen.”
Maarten, ik lees een hoop namen van personen die al sinds mensenheugnis in de journalistieke wereld rondlopen en m.i. deels verantwoordelijk zijn voor de staat waarin de kranten verkeren.
Was er ook nog een fris geluid te horen? Jonge mensen, creatieve geesten met onconventionele meningen?
Goed verslag. Als ik Jacques Kuyf gisteravond goed begreep, pleit hij voor een regeling waarbij er voortaan moet worden betaald aan de oorspronkelijke bron als dit nieuws wordt geciteerd.
Of, negatief gesteld, een afschaffen van het recht om te citeren. Maar hoe zit het dan met Kuyfs eigen BNR, dat krantenoverzichten als deze geeft? Waar ligt de grens?
http://www.bnr.nl/artikel/10886928/kranten-dinsdag
@Laurens Verhagen: Afschaffen van het recht op citeren lijkt me erg indruisen tegen het belang van vrije nieuwsgaring. Het zou de informatiestromen in de samenleving ernstig belemmeren. Onrealistisch en onwenselijk dus.
@Jeroen JR: Er waren veel bekende namen gisteravond, maar dat lijkt me ook niet zo gek gezien de aard van de bijeenkomst.
Niet opgenomen in het verslag (en ook niet per se een fris geluid of heel onconventioneel), maar wel kort aan de interruptiemicrofoon was Kees van Mourik van Nieuwslog. Als iemand het niet-traditionele geluid vertegenwoordigde was hij dat vermoedelijk.
Van Mourik zag helemaal niets in staatssteun en vergeleek de steun aan krantenbedrijven met de steun aan Amerikaanse autobedrijven. Terwijl krantenuitgevers en automakers er volgens hem allebei niet in slagen om te leveren wat de consument wil. Als Arendo Joustra iets minder diplomatiek was geweest dinsdagavond had hij vanachter de tafel ongetwijfeld graag hetzelfde geroepen. 😉
@Alexander Pleijter “Het zou de informatiestromen in de samenleving ernstig belemmeren. Onrealistisch en onwenselijk dus.”
Om dezelfde reden zie ik er niets van komen. Hetzelfde geldt voor alle hoop die sommige aanwezigen gisteravond opeens vestigden op ‘Web 3’ / ‘Web 3.0’ icm een soort bronheffing.
MMmm…
Nou indrukwekkend. Wat ik een beetje mis is de vraag waarom mensen de krant de rug toekeren? Ik zie vooral veel over kosten en opbrengsten, maar weinig over waarom ik de krant eigenlijk moet lezen.
Misschien dat veel mensen gewoon geen behoefte meer hebben aan het type informatie wat een krant levert? Veel is op internet te krijgen en met de opkomst van smartphones en mobiel internet zal dat allleen maar meer worden. Dit wordt niet alleen de doodsteek voor het oude kranten verdienmodel, maar ook voor het oude radio verdienmodel.
@Maarten Reijnders: “Hetzelfde geldt voor alle hoop die sommige aanwezigen gisteravond opeens vestigden op ‘Web 3′ / ‘Web 3.0′ icm een soort bronheffing.”
Web 3.0 was in elk geval wel een nieuw geluid in het debat. Het was aardig geweest als dit onderwerp centraal had gestaan gisteravond en wat uitgebreider zou zijn belicht. Met een goede uitleg en voorbeelden van toepassingen. Nu bleven mogelijkheden en onmogelijkheden nogal in de lucht hangen. Wellicht een goed idee voor een volgend debat: welke mogelijkheden biedt Web 3 voor de journalistiek van de toekomst?
Wij mochten ons persbureau, de enige echte innovatie in medialand, eerst wel en toen niet presenteren. Zonder de NVJ komen we er echter ook: per september gaaan we live. Waarschijnlijk omdat deze innovatie te nieuw is en alleen kwaliteitsjournalistiek brengt, in plaats van de oudpapierketen in stand te houden. Nu sommigen van die handelaars een winstdaling van 50% nog als goed nieuws weten te verkopen of de opheffing van vier katernen als een verrijking durven te presenteren, is het vertrouwen bij de klant definitief weg. En dat was hun enige echte kapitaal. Niet het nieuws.
Web 3.0 is geen wondermiddel. Als mensen geen geld uit willen geven aan nieuws en informatie, dan blijft journalistiek een hellend vlak tussen nieuwsgaring en commercie.
Alsof je met een groep kalkoenen het kerstdiner bespreekt. Praktisch iedereen heeft ontlezing als middlename en is dus mede schuldig aan het probleem. Het enige wat kan redden is inderdaad de copyrights. Als NU.nl ook 150 journalisten nodig heeft ipv 5 bureau redacteuren is het snel over.
Web 3.0 is een onjuiste benaming. De technologie staat al vrij lang bekend als Semantic Web. Semantic Web is juist bedoeld om te herstellen wat fout is gegaan bij Web 2.0. Bij sociale netwerken is de content opgesloten in applicaties en de maker heeft nauwelijks invloed op wat met de data gebeurt en hoe/wie daar geld mee wordt verdiend. Semantic Web is eerder het teruggaan naar wat Berners-Lee twintig jaar geleden bedoelde toen hij het web ontwierp.
Web 2.0 was een marketing kreet van O’Reilly en MediaLive International die na dot-kommer-en-kwel (2001) een argument zochten om mensen naar een internetbeurs te lokken.
De term Semantic Web is al veel ouder. Je zou daarom beter kunnen spreken over een terugkeer naar de ‘waarden’ (rotwoord) van Web 1.0. Dat blijkt ook uit het lijstje dat in de brainstormsessie van O’Reilly en MediaLive International is opgesteld en dat uiteindelijk tot de term Web 2.0 heeft geleid:
Web 1.0 –> Web 2.0
DoubleClick –> Google AdSense
Ofoto –> Flickr
Akamai –> BitTorrent
mp3.com –> Napster
Britannica Online –> Wikipedia
personal websites –> blogging
evite –> upcoming.org and EVDB
domain name speculation –> search engine optimization
page views –> cost per click
screen scraping –> web services
publishing –> participation
content management systems –> wikis
directories (taxonomy) –> tagging (“folksonomy”)
stickiness –> syndication
(sorry, ik kan het hier niet mooi vormgeven). Een aantal Web 2.0-kenmerken staan nu weer op de tocht omdat uitgevers zelf over hun content willen beschikken.
Sematic Web is geen verdienmodel. Ik denk echter dat het eenvoudiger is een verdienmodel te vinden als we weer zelf kunnen beslissen wat er met onze content gebeurt en hoe daar geld mee wordt verdient.
http://www.w3.org/DesignIssues/Semantic.html <– september 1998!
Tim Berners-Lee over het Semantic Web bij TED.ORG (video):
http://www.ted.com/talks/view/id/484
De bijbehorende sheets:
http://www.w3.org/2009/Talks/0204-ted-tbl/
Ook goed om te lezen, een artikel op Wired met een recente toespraak van de Google baas op een krantencongres: http://blog.wired.com/business/2009/04/google-ceo-walk.html
Bizar. ‘mensen die de taal niet spreken’. ‘Kwaliteitskranten’. Door die kloof (wij vs zij) gaan de kranten downhill. Die smerige arrogantie heeft mij jaren geleden al weggedreven bij de betaalde dagbladen. Dat belerende toontje bij de artikelen, het voortdurend achterhaald zijn met nieuws (want door hoor je de kranten niet over: dat nieuws vaak al dagen eerder online stond. Waar is je kwaliteit nu? Of spreek ik de taal niet?)
Ik ben het helemaal eens met wat ik eerder las hier: geldsteun aan de kranten is geldsteun aan bijv. AIG. De arrogante leiders die jarenlang er een potje van hebben gehad worden beloond voor hun onkunde en mogen blijven zitten. De kleine innovatieve partijen krijgen hierdoor een slechtere startpositie. Walgelijk. Blij dat ik mijn dagbladen jaren geleden al heb opgezegd (en ik betaalde altijd graag voor mijn WSJ abonnement. Waarom? Objectief(!) nieuws en goede analyses en achtergronden rond onderwerpen die mij wel interesseren.)
Hoe dan ook, bovenstaande bevestigt mijn mening. Als die gasten niet snel tot inkeer komen is het einde kranten en kan er eindelijk weer een kwaliteitskrant op de markt komen. Want die heb ik in Nederland al jaren niet meer gezien.