Het is een buitenissige vacature. Zo buitenissig, dat Laurens Verhagen hem adverteert in de vorm van een eigen post op NUblog, met aan het einde zeven links om te laten zien wie – en wat – de hoofdredacteur van NU.nl zo ongeveer voor ogen staat. Verhagen zoekt “per direct” een “fulltime datajournalist”. De eerste link uit het rijtje opent een kaart op de Afghanistan War Logs van The Guardian. Klik de ‘start’-knop op de kaart aan, en je ziet razendsnel alle incidenten met bermbommen en andere zelfgeknutselde explosieven aan je voorbijtrekken die zich in Afghanistan hebben voorgedaan van 2004 tot 2010.
“Datajournalistiek is onderzoeksjournalistiek”
De grootte van de oplichtende rondjes geeft het aantal slachtoffers weer, de kleur de soort: burgers, Afghaanse militairen, westerse militairen. Uit de onophoudelijk aan- en uitflitsende rondjes wordt in één oogopslag een patroon duidelijk dat letters en cijfers nooit zo helder kunnen tonen: naarmate de jaren vorderen, nemen de aanslagen in aantal en hevigheid fors toe. Zulke fraaie visualisaties van nieuws en achtergronden zou Laurens Verhagen ook graag op NU.nl willen hebben. “Het gaat mij primair om de data en de verhalen die daarin verborgen liggen,” legt hij uit in een telefonische toelichting. “Datajournalistiek is voor mij vooral onderzoeksjournalistiek.”
Het stemgedrag van Kamerleden
Graag zou Verhagen zijn lezers in- en overzicht kunnen bieden in het stemgedrag van Kamerleden, of de geluidsmetingen rond Schiphol door de jaren heen. “Dat wordt nog best moeilijk,” denkt hij. “In de VS zijn dat soort gegevens openbaar. Hier niet. Onze nieuwe redacteur zal ze veelal zelf moeten opsporen, verzamelen, analyseren en combineren.” Voor zover hij weet bestaat er in Nederland nergens een cursus Datajournalistiek, ondanks de talloze media-opleidingen aan universiteiten en hogescholen. De nieuwe rekruut zal het wiel dus grotendeels zelf moeten uitvinden. “Voor ons is het ook een nieuw terrein,” zegt Verhagen.
“Gewoon een ouderwets journalistiek verhaal”
Tot dusver loopt het niet storm op zijn oproep: vier, vijf reacties. “Maar daar zitten wel één of twee veelbelovende bij,” onthult de hoofdredacteur. Misschien, erkent hij ruiterlijk, “vraag ik wel heel veel”. Hij zoekt iemand die én de enorme databases op internet kan aanboren, gegevens uit verschillende bestanden kan analyseren, met elkaar combineren en eventueel visualiseren tot graphics, kaarten of tijdlijnen, én handig is met allerlei datatools, én “gewoon ouderwets een journalistiek verhaal” kan schrijven, én een teamspeler is die goed kan samenwerken met de andere NU-redacteuren.
Nederland van Boven
“Ik zoek een schaap met vijf poten,” zegt Verhagen. Een nerd met vijf poten, eigenlijk. Eén lichtpuntje: hij is niet de enige. De VPRO wierf een datajournalist voor Nederland van Boven, een nieuwe interactieve show die in de loop van 2011 uitkomt en tv, radio en internet zal combineren. Hack de Overheid lanceert in maart samen met nrc.next Toeval of niet?, een tool waarmee journalisten relatienetwerken kunnen blootleggen en onderzoeken. Zelfs de overheid, het voornaamste mikpunt van alle datajournalistiek, startte vorige week een portal voor open data.
Lichtpuntje: op de Universiteit Leiden, bij de vakgroep Nieuwe Media en Journalistiek (leuk, die naam, dan moet je altijd de nieuwste media onderwijzen :)) is onlangs een tutorial datajournalistiek gestart.
Vier studenten van de opleiding Journalistiek en Nieuwe media van de Universiteit Leiden gaan onderzoek doen naar datajournalistiek: de journalistieke tak die grote hoeveelheden data journalistiek analyseert en die vervolgens visualiseert.
http://www.swis.nl/nieuws_en_blog/datajournalistiek
Vanuit het bedrijf SWIS denk ik daarover mee. Wij waren – those were the days – het eerste bedrijf in Nederland en het zesde wereldwijd dat Google maps certified developer werd, en heeft intussen veel ervaring opgedaan met het visualiseren van journalistieke of journalistiek interessante data, met name op een kaart (krachtig beeld, krachtig filter-mechanisme en krachtige “relevantmaker” want dichtbij=relevant).
Kijk bijvoorbeeld eens op http://www.europaomdehoek.nl: waar en bij welke bedrijven landen Europese subsidies?
Op de Universiteit Leiden zijn ze doordrongen van het feit dat ‘datajournalistiek’ een aantal belangrijke ontwikkelingen verbindt op het snijvlak van journalistiek, transparantie van de democratie en online verhalen vertellen (storytelling).
In de jaren dat SWIS bezig is met online data-koppeling en ontsluiten, werden wij geinspireerd door een aantal ontwikkelingen.
* de opkomst van steeds simpeler en tegelijkertijd geavanceerdere manieren voor online visualisatie (van data). We maakten GeoStart (www.geostart.nl)- heel snel en goedkoop gecategoriseerde dynamische gegevens op een kaart.
* de opkomst van de Open Data-beweging: als met name de overheid data verzamelt die van maatschappelijk nut of, iets minder hoogdravend, van praktisch nut kunnen zijn, dan kun je die publiek toegankelijk maken. En dan kun je daar iets mee doen.
* de opkomst van de online journalistiek, waarbij het openbaar maken van bronnen en het interactief maken van journalistieke producten (of zelfs het journalistieke proces) het grote verschil maakt.
* de link tussen user experience design en online storytelling: als je een verhaal vertelt dat vorm krijgt doordat de lezer klikt, kan hij ook wegklikken – hoe zorg je er dan voor dat je verhaal van A tot Z overkomt, of hoe vertel je een verhaal dat niet lineair is?
In de ‘niche’ van de datajournalistiek komen al deze ontwikkelingen samen. With a bang!
Meer inspiratie?
Als je tijd hebt (een uur), en je bent geinteresseerd, kijk dan eens naar deze ontzettend inspirerende documentaire ‘Journalism in the age of data’.
http://datajournalism.stanford.edu.
Eén van de uitspraken daaruit is:
“It’s the early days of cinema”.
Datajournalistiek is een onontgonnen terrein waar ontzettend veel te ontdekken en experimenteren valt. (En let vooral op de toepassing die de Franse journalist laat zien om kaartjes te maken bij verhalen. GeoStart, anyone 🙂 ?
Even terzijde: opp 16 februari ook Hack de Overheid met Ambtenaar 2.0, VPRO en de Geosector!